Vermogen verdwenen uit een nalatenschap

Na een overlijden komt het helaas voor dat erfgenamen vermoeden dat er vermogen van de erflater verdwenen is. In dat geval is het belangrijk om te weten welke rechten op informatie u als erfgenaam heeft en welke juridische mogelijkheden er bestaan om vermogen terug te halen.

Recht op informatie

Een nalatenschap vormt een bijzondere gemeenschap. Erfgenamen zijn samen eigenaar (deelgenoten) van alle bezittingen en schulden, maar ook van de financiële administratie van de overledene. Als erfgenaam heeft u dus ook recht op een afschrift van deze financiële administratie.

Op grond van artikel 6:2 BW jo 3:166 BW hebben erfgenamen recht op inzage in de administratie, zowel van vóór als van ná het overlijden.

Bij de wettelijke verdeling (artikel 4:13 BW e.v.) gaan alle goederen (en dus ook de administratie) over op de langstlevende partner. De kinderen krijgen een geldvordering op deze partner en hebben op grond van artikel 4:16 lid 4 BW recht op een boedelbeschrijving en de bijbehorende stukken.

Als er een executeur is benoemd, is deze verplicht (art. 4:148 BW) om erfgenamen alle gewenste inlichtingen te geven. Doet hij dit niet, dan kan ontslag volgen wegens gewichtige redenen (art. 4:149 lid 2 BW).

Een onterfd kind dat zijn legitieme portie opeist, heeft op grond van artikel 4:78 BW recht op inzage in de administratie, voor zover dit nodig is voor de berekening daarvan.

Terughalen van vermogen door vernietiging van schenkingen

Soms kan vermogen dat vlak voor overlijden is weggegeven, na overlijden worden teruggehaald door de schenking te vernietigen. Dit kan onder meer in geval van:

Geestelijke stoornis bij de schenker (art. 3:34 BW);

Erfgenamen moeten aantonen dat de schenker bij de schenking wilsonbekwaam was, bijvoorbeeld met medische gegevens. Op grond van art. 7:458a BW kan ook na overlijden nog inzage in medische gegevens van een hulpverlener worden gevraagd, mits er een zwaarwegend belang is.

Misbruik van omstandigheden (art. 7:176 BW);

Als erfgenamen voldoende feiten stellen waaruit misbruik blijkt, rust de bewijslast op de ontvanger van de schenking. Alleen bij een notariële akte of wanneer dit in strijd zou zijn met redelijkheid en billijkheid, kan deze bewijslastverdeling anders uitpakken.

Rekening en verantwoording

Wanneer het vermogen van de overledene vóór overlijden door iemand anders is beheerd, kan onder omstandigheden van die persoon worden gevraagd om rekening en verantwoording af te leggen over het gevoerde beheer en daarmee ook over de verdwenen gelden.

Het vragen van rekening en verantwoording kan bijvoorbeeld bij:

beheer op basis van volmacht (zoals een levenstestament);

In de volmacht kan staan hoe rekening en verantwoording moet plaatsvinden. Let wel: het bestaan van een volmacht betekent niet automatisch dat de gevolmachtigde ook daadwerkelijk beheer heeft gevoerd.

als iemand nog tijdens leven van de overledene een bankpas met pincode onder zich had.

Het hebben van de bankpas met bijbehorende pincode wordt in de jurisprudentie geregeld aangemerkt als een volmacht van de (inmiddels) overledene aan degene die de pinpas met pincode onder zich heeft, met (alleen) de bedoeling om daarvan namens of ten behoeve van de (inmiddels) overledene gebruik te maken. In dit kader kan in de wet ook aansluiting gezocht worden bij het verbod op selbsteintritt van artikel 3:68 BW.

Als de overledene tijdens leven nog in staat was zelf toezicht te houden en degene die het beheer voerde daarop aan te spreken, dan wordt na overlijden niet snel aangenomen dat er alsnog een verplichting is om rekening en verantwoording aan de erfgenamen af te leggen.

Wanneer de rechter tóch vaststelt dat er een verplichting bestaat, en er onvoldoende verantwoording wordt gegeven, kan dit leiden tot:

een schadevergoedingsplicht wegens onrechtmatige onttrekkingen; of
een vordering tot terugbetaling van onverschuldigde betalingen; of
een verbeurdverklaring op grond van artikel 3:194 BW

Conclusie

Het opsporen en terughalen van verdwenen vermogen uit een nalatenschap vraagt om een zorgvuldige juridische aanpak. Erfgenamen hebben ruime rechten op informatie, maar de uitvoering daarvan kan in de praktijk ingewikkeld zijn.

Wilt u meer weten over de juridische mogelijkheden bij (financieel) ouderenmisbruik of het verdwijnen van vermogen uit een nalatenschap? Neem dan contact op met ons. Zo bent u verzekerd van deskundige begeleiding door een echte erfrechtspecialist.

mr. Dennis Knecht

NEEM CONTACT OP